Konya'da yer altı sularının çekilip, toprağın göçmesiyle oluşan obrukların sayıları her geçen gün artarken, kuraklık nedeniyle derinliği 5 metreyi bulan yüzey yarıkları oluşmaya başladı. Konya Teknik Üniversitesi’nden Doç. Dr. Arif Delikan, “Bölgenin ortasında çökeller kalın, kenarlarındaki genç çökellerin biraz daha ince olmasından kaynaklanan bir durumdur bu. Orta kesimdeki fazla çökme, havza kenarları bunu karşılamadığı zaman havza kenarlarından itibaren yarıklar başlıyor. Maalesef bu kuraklık devam ettiği sürece yüzey deformasyonları Konya Hotamış, Konya merkezde, Zazadın Hanı, Aşağıpınarbaşı, Tuzlukçu bölgesi, Çumra bölgesinde 4-5 metre derinliğe ulaşan yarıklar oluşuyor, oluşmaya devam edecek” dedi.
Konya Ovası’nda çoğunlukla Karapınar ilçesinde oluşan obrukların son yıllarda sayıları artarken, havzadaki gölet ve sulak alanlar da kuruyarak yok oldu. Kuraklığın etkisi yüzey yarıkları ile de kendini gösteriyor. Kent merkezine 15-20 kilometre uzaklıkta oluşan yüzey yarıklarının derinliği zaman zaman 4-5 metreye ulaşabiliyor.
Yüzey yarıklarının nedeninin anlatan Konya Teknik Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Öğretim Üyesi Doç. Dr. Arif Delikan, “Konya bölgesinde bu tür yarıklar oldukça fazla görülmeye başlandı. Bunun en büyük sebebi kuraklık. Ne kadar yağış olsa da artsa da veya azalmasa da küresel ölçekteki ısınma yüzey suların kaybolmasına sebep oldu. Örnek verecek olursak Hotamış Gölü, Akgöl, Sultaniye Havzası'ndaki göl oluşumları.
Bu bölgelerdeki yüzey suları tümüyle kayboldu. Bunun dışında obrukların içerisindeki sular da kayboluyor. Bunun sebebi aşırı sıcaklık ve kuraklıktan kaynaklanıyor. Yüzeydeki sularımız giderek yer altına doğru inmesinden kaynaklı olarak aradaki boşluklar yüzeyden itibaren çökmeye başlıyor. Eğer geniş boşluklar varsa bunlar obrukları oluşturuyor. Geniş boşluklar yoksa da genç çökeller içerisinde bir sıkılaşma meydana geliyor. Bu bölgedeki genç çökellerin oluşturduğu havza, Konya fay zonu ve doğumuzdaki eğim atımlı fayların olduğu bir alanın tam ortasında” diye konuştu.
Doç. Dr. Arif Delikan, “Bölgenin ortasında çökeller kalın, kenarlarındaki genç çökellerin biraz daha ince olmasından kaynaklanan bir durumdur bu. Orta kesimdeki fazla çökme, havza kenarları bunu karşılamadığı zaman havza kenarları itibaren yarıklar başlıyor ki; biz buna asismik faylanma veya yüzey deformasyonları diyoruz.
Maalesef bu kuraklık devam ettiği sürece yüzey deformasyonları Konya Hotamış, Konya merkezde, Zazadın Hanı, Aşağıpınarbaşı, Tuzlukçu bölgesi, Çumra bölgesinde 4-5 metre derinliğe ulaşan yarıklar oluşuyor, oluşmaya devam edecek.
Bunların geçtiği yollarda deformasyon, yarıklar ve çökmeler meydana geliyor. Ulaşım hatlarında, yer altı hatlarında, yer altındaki enerji hatlarında tabanlarını boşaltabiliyor ve onları deformasyon oluşmasına sebep olabiliyor. Yüzey enerji nakil hatlarında eğilmelere ve en kötüsü yapı stoklarının altından geçerse onlar da çatlamalara ve deformasyonlara sebep olabiliyor. Bunların büyüklüğüne göre veya çöküm hızına göre de yapılarda yıkılma ya da büyük çatlaklar oluşturup yüzeydeki tüm yapı stoklarına zarar veriyor” dedi.
Yüzey yarıkları, Selçuklu Sultanı Alaeddin Keykubat döneminde, Selçuklu Devleti emirlerinden, mimar Sadettin Köpek tarafından yaptırılan 800 yıllık Zazadın Hanı’nın duvarlarında da çatlaklara neden oldu. Hanın duvarlarında boydan boya çatlaklar olduğunu söyleyen Doç. Dr. Delikan, “Bu yarıkların birkaçı maalesef Zazadın Hanı'nın içerisinden geçiyor. Biz burayı da inceledik. Bazı duvarları boydan boya kesen çatlaklar ve içerisinde küçük oturmalar oluşmaya başlamış. Bu zarar devam edecek. Bunlar için tabii uzman inşaatçılar, zemin mekanikçi, jeolog hocalarla beraber ‘Bunlara nasıl bir önlem alınmalı?’ çalışmaları yapıldıktan sonra bu gibi önemli yapılar da stabil hale getirilebilir” diye konuştu.